MEN VI SINH

Hơn 20 năm trước, trong ngành thủy sản nói chung và ngành nuôi tôm nói riêng, cụm từ “vi sinh” hay “men vi sinh” thật ra còn ít được biết đến. Dần dần, khi điều kiện tự nhiên không còn thuận lợi thì nghề chăn nuôi thủy sản bắt đầu đẩy mạnh việc sử dụng men vi sinh, đặc biệt khi nuôi mật độ cao hay nuôi công nghiệp thì người nuôi bắt đầu quen dần và sử dụng nhiều men vi sinh. Để hiểu rõ hơn về men vi sinh, bài viết này tập trung vào các loại men vi sinh được sử dụng phổ biến và rộng rãi trong lĩnh vực thủy sản.

1. Men vi sinh là gì?

 

Có 2 định nghĩa có thể tham khảo từ wiki và Chat GPT như sau:

Men vi sinh hay còn gọi là probiotic là chế phẩm có chứa nhiều vi sinh vật (lợi khuẩn) khác nhau, có lợi cho sự tồn tại và phát triển của nhiều loài sinh vật khác [wiki]. Một số men vi sinh lợi khuẩn như: Bacillus spp, lactobacillus spp, bifidobacterium spp...

Theo Chat GPT: Men vi sinh là các loại vi khuẩn, nấm hoặc vi sinh vật khác có lợi  được sử dụng để chế biến thực phẩm hoặc làm dịu các vấn đề sức khỏe cụ thể: 

  • Vi khuẩn: Có 2 nhóm vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại nhưng ở đây vi khuẩn được định nghĩa theo mặt vi khuẩn có lợi.

    • Dựa trên cấu trúc tế bào hay trong quá trình sinh học và điều kiện môi trường tăng sinh ta có nhóm vi khuẩn kỵ khí - yếm khí (không cần oxy) như:  Lactobacillus spp, bifidobacterium spp, Rhodopseudomonas spp,...nhóm vi khuẩn hiếu khí (cần oxy) như: Bacillus spp, nhóm kỵ khí tùy ý (có hoặc không oxy): Bacillus spp.

    • Dựa vào cách phản ứng với màu của một loại thuốc nhuộm gọi là Gram ta có: vi khuẩn gram âm (-): Rhodopseudomonas spp,  vi khuẩn  gram dương (+) bao gồm : lactobacillus spp, bifidobacterium spp,  bacillus spp

  • Nấm men: Như Saccharomyces spp.

  • Vi sinh vật khác: Theo vi sinh vật được chia làm hai nhóm chính dựa trên cách chúng có được năng lượng và các chất dinh dưỡng ta có: Vi sinh vật tự dưỡng (Autotrophs) như: rhodopseudomonas spp, rhodobacter (thường gọi vi sinh quang hợp), vi sinh vật dị dưỡng (Heterotrophs): bacillus spp, lactobacillus spp, bifidobacterium spp.

Hình ảnh B. subtilis dưới kính hiển vi. (Nguồn: https://www.americanbiosystems.com/products/direct-fed-microbials/bacillus-subtilis-fermentation-product/)

2. Phân loại men vi sinh

Phân loại men vi sinh có thể dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm cách chúng hoạt động, thành phần di truyền, hoặc cơ chế tác động lên cơ thể [ChatGPT]. 

Các loại phổ biến của men vi sinh bao gồm probiotics (vi sinh vật có lợi): bacillus spp, lactobacillus spp, bifidobacterium spp, prebiotics (chất dinh dưỡng cho vi sinh vật có lợi): MOS, GOS, POS, oligofructose, beta glucan.., và synbiotics (kết hợp probiotics và prebiotics)  [ChatGPT].

Ngoài ra, để phân loài từ lớn đến nhỏ cụ thể cho sự sống chúng ta có bậc phân loại như sau: sự sống - vực - giới - ngành- lớp - bộ - họ - chi - loài.

Bậc phân loại từ lên tới xuống trong hình ảnh này là xắp xép từ cụ thế tới chung hơn. (Nguồn: https://vi.wikipedia.org/wiki/B%E1%BA%ADc_ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i)

Ví dụ: Bacillus là tên của một chi gồm các vi khuẩn hình que, Gam dương, hiếu khí thuộc về họ Bacillaceae trong Firmicutes [https://vi.wikipedia.org/wiki/trực_khuẩn].

Quá trình lên men vi sinh hay tăng sinh sẽ sinh ra enzym tiêu hóa hay men tiêu hóa hay enzym.  Hay nói cách khác enzym tức là sản phẩm của quá trình sinh học. Tham khảo bài viết [ENZYME - THÀNH PHẦN CHÍNH TRONG NUÔI TÔM CÁ - Thuốc thủy sản Etech STC].

3. Tác dụng của men vi sinh

  • Thực phẩm và đồ uống: Các men vi sinh được thêm vào thực phẩm hoặc đồ uống để cải thiện sức khỏe hoặc vị giác.
  • Dược phẩm: Sản phẩm men vi sinh được sử dụng để điều trị hoặc ngăn chặn các vấn đề sức khỏe.
  • Thú y thủy sản: Sử dụng men vi sinh trong thú y thủy sản để cải thiện sức khỏe của động vật nuôi. Trong đó, cho ăn men đường ruột, men vi sinh đường ruột, hay men lợi khuẩn vào cơ thể ngừa được các bệnh đường ruột, ức chế khuẩn xấu tấn công đường ruột. Ngoài ra, men vi sinh còn dùng để xử lý môi trường nước, trong đó xử lý khí NH3, NO2, H2S là các khí độc thường xuất hiện chính trong thủy sản.

4. Kết luận và khuyến nghị

  • Men vi sinh được biết đến như nhóm vi sinh có lợi cho vật nuôi hay giúp xử lý môi trường bao gồm: vi khuẩn có lợi, nấm men và các vi sinh vật khác có lợi.
  • Trong thủy sản thường sử dụng nhóm lợi khuẩn để xử lý nước, xử lý đáy và cho ăn để bổ sung men vi sinh đường ruột hay men vi sinh tiêu hóa.
  • Việc sử dụng men vi sinh là chọn lựa phù hợp trong nuôi trồng thủy sản ngày nay, tuy nhiên cần hiểu rõ về men vi sinh để tiết kiệm chi phí và mang đến thành công cho vụ nuôi.

Viết bài: Ths Lê Trung Thực

Đăng kí nhận tin